16.02.2023 roku w Zawoi odbyło się ważne spotkanie dające początek pracom nad wpisem kultury góralskiej na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. W spotkaniu tym, zorganizowanym przez Starostwo Powiatowe w Suchej Beskidzkiej i Babiogórskie Centrum Kultury w Zawoi, udział wzięli przedstawiciele Zarządu Głównego Związku Podhalan, Rady Naukowej Związku Podhalan, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowego Instytutu Dziedzictwa, Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu, Regionalnego Ośrodka Kultury w Bielsku-Białej oraz przedstawiciele samorządów, konkretnie powiatów, na obszarach których zamieszkują poszczególne grupy etnograficzne górali polskich i dwóch miast, w których odbywają się największe festiwale góralskie.
Przybyłych gości powitali starosta Józef Bałos i wójt Marcin Pająk, a prezentacji działalności Babiogórskiego Centrum Kultury w Zawoi dokonała jego dyrektor Anna Kulka. Następnie Janusz Kociołek, Naczelnik Wydziału Promocji, Kultury, Sportu i Funduszy w suskim starostwie, przedstawił zebranym intencje, którymi kierowali się organizujący spotkanie. W tym kontekście omówił ideę wpisania kultury góralskiej na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości (UNESCO) wspólnie przez Polaków, Słowaków i Czechów. Z taką inicjatywą wystąpili Słowacy podczas konferencji, która odbyła się 17.01.2023 roku w Oravskiej Polhorze, a w której udział brali również goście z Polski. Słowacy swoją góralską kulturę wpisali już na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Do wspólnego wystąpienia o wpis na „listę UNESCO” potrzebne jest wcześniejsze dokonanie wpisów na listy krajowe w Polsce i w Czechach, a spotkanie w Zawoi ma umożliwić omówienie i przedyskutowanie różnych zagadnień związanych z działaniami zmierzającymi do dokonania takiego wpisu i, w dalszej kolejności, wspólnym wystąpieniem o wpis na „listę UNESCO”.
W dalszej części spotkania procedury związane z wpisami na listy niematerialnego dziedzictwa kulturowego omówili zaproszeni na spotkanie eksperci: Joanna Cicha-Kuczyńska, radca ds. UNESCO z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Agata Mucha, koordynator regionalny Narodowego Instytutu Dziedzictwa.
Po wyjaśnieniach ekspertów i dyskusji, która się później odbyła, zebrani postanowili rozpocząć pracę nad wpisem na listę krajową i dokonali wstępnego podziału zadań w tym zakresie powierzając rolę koordynatora działań Związkowi Podhalan wspomaganemu przez regionalne instytucje kultury – Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ i Regionalny Ośrodek Kultury w Bielski Białej, a reprezentujący Zarząd Główny Związku Podhalan prezes Julian Kowalczyk oraz Piotr Gąsienica, z-ca dyrektora MCK Sokół i Lesław Werpachowski, dyrektor ROK, dziękując za zaufanie, postanowili podjąć się zadania. Pilotowanie wszystkich koniecznych prac i całego formalnego procesu wpisu, co będzie w tym przypadku niełatwe, przyjęła na siebie Agata Mucha, koordynator NID ds. Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.
Zebrani upoważnili jednocześnie organizatorów spotkania do powiadomienia strony słowackiej o woli dokonania wspólnego wpisu kultury góralskiej na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości (UNESCO).
